"Papusza" Angeliki Kuźniak i moje Kindle-love początki.

Ten post z zamierzenia miał być poświęcony tylko i wyłącznie książce Angeliki Kuźniak, ale niestety "Papusza" będzie się musiała podzielić przestrzenią z moim najnowszym nabytkiem, czyli Kindlem Paperwhitem. Nie wyobrażam sobie bowiem, że mogę nie napisać tutaj choć kilku słów o tym jak wielkim odkryciem stał się dla mnie czytnik e-booków! :)

Przyznaję, wzbraniałam się przed posiadaniem czytnika książek przez bardzo długi czas. Wzbraniałam się rękami i nogami, gotowa nadstawiać swojej piersi w obronie książek papierowych i tylko takich! Do głowy mi nie przyszło (pomimo zachwytów z każdej niemal strony), że komuś (zwłaszcza mnie samej) może sprawiać frajdę czytanie książek nie-książek, bo co to za książka, która nie pachnie tuszem, papierem i nowością lub starością?!

Wydawało mi się, że nie ma na mnie mocnych, ale nadchodziły Święta Bożego Narodzenia i z tej okazji postanowiłam sięgnąć po rozum do głowy. Po przemyśleniu wszystkich za i przeciw, gdzie wielkim ZA okazało się moje mieszkanie w Danii i fakt, że niektóre książki mam ochotę przeczytać, ale niekoniecznie chcę je posiadać na swojej półce, a biblioteki polskiej tutaj przecież nie uświadczę, postanowiłam napisać list do Aniołka (nie wiem jak u Was, ale u nas prezenty pod choinkę przynosi Aniołek, Mikołaj zarezerwowany jest na 6 grudnia :)), w którym z wielkim żarem poprosiłam go o Kindle'a Paperwhite'a. Ten spisał się wyśmienicie i tym oto sposobem 24 grudnia trafił w moje ręce Kindle Paperwhite 2013! Cudo!
W ciągu kilku dni okazało się, że nie mogę bez niego żyć, bo a to umili kilkunastogodzinną podróż samochodem z Polski do Danii, a to sprawi, że czas przeznaczony na karmienie synka stanie się również czasem przeznaczonym na czytanie, a to okaże się, że mogę w końcu czytać dowolne książki po angielsku (nie, że wcześniej ktoś mi tego zabraniał, ale chyba rozumiecie o co chodzi? :P). Jestem zachwycona i już okazało się, że uzależniam się od szukania ciekawych, łatwo dostępnych i tanich książek, które ściągam na e-booka 'tak na zapas' :D

Wracając do "Papuszy". Przyznaję bez bicia, że pomimo zachwytów nad tą książką płynących z każdej niemal strony, nie miałam jej w planach. Historia wydawała mi się średnio pociągająca i tylko i wyłącznie fakt posiadania nowego czytnika książek sprawił, że skusiłam się na "Papuszę" w wersji elektronicznej. Jak podejrzewałam książka nie powaliła mnie na kolana, ale jej lektura na pewno nie była czasem straconym :)

Do momentu powstania tej książki, a później filmu opowiadającego o losach Papuszy, prawdopodobnie tak jak większość z Was, o Bronisławie Wajs nie słyszałam. Dopiero książka Angeliki Kuźniak uświadomiła mi, że taki ktoś jak Papusza w Polsce żył i tworzył. A żył jak nikt inny, a tworzył jak nikt inny...

Papusza, urodzona niewiadomego dnia i niewiadomego roku, Cyganka. Większość życia spędziła tak jak cała jej rodzina i pobratymcy, wędrując z taborem z miejsca na miejsce, żyjąc pod dyktando zmieniających się pór roku. Była piękna, ale to nie to wyróżniało ją spośród Cyganów najbardziej. Papusza, jako jedna z nielicznych nauczyła się czytać i pisać, jako jedyna została poetką... Kochająca swoją kulturę i swoje niałatwe życie Bronisława Wajs, dla świata literackiego odkryta została, całkiem przypadkowo, przez Jerzego Ficowskiego, byłego żołnierza Armii Krajowej, który w taborze Papuszy ukrywał się przed władzą stalinowską. To przed nim Papusza odkryła swoją duszę, to on stał się pierwszym odbiorcą jej wierszy, jej pierwszym recenzentem, a później przyjacielem. To właśnie Ficowski, zauroczony wrażliwością Papuszy i wyjątkowością jej wierszy, polecił ją uwadze Juliana Tuwima. Tuwim tylko potwierdził jej talent, co koniec końców zaowocowało wydaniem tomiku wierszy tej pierwszej cygańskiej poetki. Na krótką chwilę Bronisława Wajs stała się chlubą Cyganów. Szczęście opuściło ją bowiem w momencie, gdy Tuwim wydał  książkę "Cyganie polscy". Papusza została posądzona o wyjawienie poecie sekretów języka cygańskiego co spowodowało wykluczenie jej ze wspólnoty Cyganów. Pozbawiona oparcia u swoich pobratymców, Papusza powoli traciła grunt pod nogami. Życie, takie przecież trudne, stało się jeszcze mniej znośne. Peotka powoli wpadała w chorobę psychiczną, którą tylko pogłębiało odejście jedynego syna czy obowiązek prowadzenia osiadłego trybu życia nałożony na Cyganów przez władze staliowskie  (o propagowanie czego Cyganie również posądzili Papuszę). 

"Papusza" Angeliki Kuźniak to gorzka opowieść o życiu osoby wyjątkowej pod każdym względem. Niezwykle utalentowana a jakby przeklęta Papusza staje się dla czytelnika przewodniczą po tym zamkniętym dla obcych oczu świecie Cyganów, świecie, który w Polsce nie ma prawa bytu już od kilkudziesięciu lat (zniknęły z naszych ulic tabory, zmieniły się czasy). To co mnie podobało się w "Papuszy" najbardziej to fakt, iż autorka pozwoliła w tej książce mówić Bronisławie Wajs samej za siebie, co powoduje, że czyta się ją bardziej jak autobiografię niż reportaż biograficzny. "Papusza" to z pewnością kawał dobrej literatury. Polecam, aczkolwiek jak dla mnie nie jest to absolutny 'must read'.

A. Kuźniak, Papusza, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2013, s. 142.